Preek

GENADE ZIJ U EN VREDE VAN GOD ONZE VADER EN VAN JEZUS CHRISTUS, ONZE HEER.

Dat wens ik altijd allen die met mij bijeen zijn gekomen om God te loven, telkens wanneer zij mij gevraagd hebben om in de eredienst als voorganger op te treden.
Juist op deze eerste Kerstdag, als de engelen zingen van Vrede op aarde, en het God behaagd heeft het mensdom Zijn goedheid te tonen door de geboorte van Zijn Zoon Jezus, is deze vredegroet op zijn plaats.  Dat is dan ook de tekst waar deze preek over gaat: Vrede op aarde voor mensen in wie God behagen heeft.

Twee aspecten van die vrede wil ik vandaag trachten voor u in het kort te belichten.

Gewoonlijk roept het woord vrede de gedachte op aan wereldvrede. In onze beschaving kennen we daarom het Kerstbestand. Dan zwijgen overal de wapens, voor een paar dagen tenminste.
Dan willen de mensen, al is het maar voor even, iets zien van de vervulling  van Gods beloften aan de door Hem geschapen wereld. Het is een belofte voor de toekomst, die tijd nodig heeft om werkelijkheid te worden, maar die met Jezus' geboorte een begin van vervulling in zich draagt.
Te Zijner tijd zal de Heilige geest Jezus' werk voltooien, en de hele aarde zal dan van hemelse vrede vervuld zijn.

Daarnaast, en eigenlijk daaraan voorafgaand, is er het individuele aspect van de vrede en het welbehagen van God in mensen. Dat mag iedereen persoonlijk direct al ervaren wanneer ons hart er althans voor open staat. Het is een vrede die ons verstand te boven gaat. Deze vrede in ons hart spruit voort uit Gods belangstelling en blijvende bemoeienis met al Zijn schepselen, en dus ook met ieder van ons. . Zij wordt telkens weer in elke eredienst bij voortduring  over u uitgesproken. De voorganger mag het woord uitspreken, maar hij doet dat in opdracht, en niet op eigen gezag. U ontvangt die vrede van God uw Vader, en van Jezus Zijn Zoon, die niet alleen onze Heer is, maar ons als een broeder ter zijde wil staan.

Alvorens op deze twee aspecten nader in te gaan, wil ik graag eens met u kijken naar de omstandigheden waarin de kerstboodschap van Lucas aan het Joodse volk en aan het mensdom gebracht werd. Dat gebeurde in een wereld, die op dat ogenblik vrijwel geheel in de macht van de keizer van Rome was gekomen. Lucas doet zijn best om precieze gegevens over de tijd te geven waarin Jezus' geboorte plaats vond, maar hij slaagt daar voor ons niet in.
Onze kennis op historisch gebied schiet tekort. Wij weten te weinig, en eigenlijk is de exacte datum van minder belang. Wel geeft Lucas ons een interessante blik op de politieke toestand in het Heilige Land. In Jeruzalem zit Herodes op zijn koningstroon, maar het is schone schijn. Hij moet doen wat de keizer wil.
En die bepaalde dat alle onderdanen van het Romeinse Rijk ingeschreven moesten worden.
U moet daarbij niet denken aan een volkstelling. De wens van de keizer, die uiteraard een bevel was, ging uit naar het aanleggen van een belastingkohier. Want ja: overal rond de Middellandse zee hadden de Romeinen Vrede gesticht met hun onoverwinnelijke legers.

De vrede van God wordt u geschonken. De vrede van de keizer daarentegen is niet gratis. De legers doen hun gevaarvolle werk niet voor niets! En wie zal dat betalen?
De Romeinse vrede, de zogenaamde Pax Romana, was natuurlijk in feite niets anders dan een door de wapens afgedwongen onderwerping. En de wingewesten betaalden al die zegeningen.
De Romeinen beroemden zich bovendien op hun begaafdheid voor het recht, en het moet gezegd worden dat in de wetgeving van vrijwel alle beschaafde landen nu nog steeds het Romeinse recht een voorname rol speelt.
Ere wie ere toekomt.
Terzijde merk ik toch even op, dat Jezus gestraft is met de kruisdood door de Romeinse gouverneur Pilatus, hoewel die van Jezus' onschuld overtuigd was.
Ondertussen droomde het volk van een bevrijder, een door God gezonden bevrijder, een Messias, die een einde zou maken aan alle onrecht.
En dat wonder voltrekt zich! De bevrijder wordt geboren in Bethlehem, de stad van David, de herdersjongen, die van achter de kudde geroepen was om herder van Gods volk te worden. Geheel in overeenstemming met een al duizend jaar tevoren door God gedane belofte, dat het koningschap van David en zijn nakomelingen voor eeuwig van betekenis voor Israël zou blijken te zijn, wordt in de kerstnacht door een engel, een afgezant van God, in de velden van Bethlehem Epfrata geopenbaard, dat die zo lang verwachte telg uit het huis van David geboren is. En toen was daar opeens ook een heel koor van engelen, dat God loofde om dit groots en heilzaam geheim, dat namens God verkondigd werd aan herders, die 's nachts over de hun toevertrouwde schapen de wacht hielden.
Is dit een waar gebeurd verhaal? Lucas zegt dat hij alles nauwkeurig nagevraagd heeft. Als u hem niet gelooft, heeft deze historie in elk geval toch symbolische waarde. Herder is wel vanouds een vorstelijke titel en de inhoud van hun werk, waken over het weerloze, om het tegen gevaar te beschermen, is een prachtig beroep, maar in Jezus' tijd waren de herders niet in tel. Ze werden geminacht, omdat ze ervan verdacht werden, dat ze Gods geboden niet in acht namen. Maar tot hén juist komt de engel met zijn blijde boodschap van vrede en welbehagen.
Gods welbehagen begint bij geminachte herders.
In onze kerken worden predikanten aangesteld tot herders en leraars. Ik heb dat prachtige beroep nu al meer dan een halve eeuw met liefde mogen uitoefenen.
Maar u moet het waken over het heil van uw naaste natuurlijk niet alleen aan dominees overlaten. Dat zou een beetje gemakzuchtig zijn.
In de tegenwoordige tijd is ons beroep wel minder in tel dan vroeger. En het past ons diep spijt te betuigen als wij zelf nalatig zijn gebleken. Ook in dat geval is de hemel niet toegesloten. Het oprechte berouw opent de deur tot God.

Wie het kerstverhaal aandachtig beluistert, ontdekt dat de hemelse boodschap niet verkondigd wordt als antwoord en beloning op een onberispelijk leven. Het kan er misschien naar onze maatstaven wel helemaal niet mee door, wat die Bethlehemse herders in hun leven al of niet verkeerd gedaan of nagelaten hebben. Zij ontvangen de heilsboodschap als een volstrekt onverwacht geschenk. En zij begrijpen, dat zij op onderzoek moeten uitgaan en het gehoorde moeten doorgeven. God heeft hen bezocht; zo gaan ze op weg en zo hebben ze vrede met God, die alles wat er in Zijn wereld gebeurt ten goede leidt. Zelf weten wij, nu we het verloop van Jezus' leven kennen, dat Zijn kruisiging, de bewuste prijsgave van een onschuldige aan de dood, tot resultaat heeft gehad, dat verzoening de weg is waardoor vijandschap ongevormd wordt tot samengaan in vrede.
Wij mogen God prijzen, dat de gevolgen van oorlogen, zelfs van burgeroorlogen, op die manier uit de weg geruimd worden.
Zoals ik al opmerkte zal het nog wel even duren voordat dit inzicht in de wijde wereld gemeengoed is geworden. Maar het is een groots perspectief. De verwezenlijking hiervan ligt niet binnen de mogelijkheden, die wij persoonlijk hebben. Wij kunnen er echter wel over spreken, en zo de gedachtevorming beïnvloeden. De wereldvrede ligt nog in het verschiet, maar de weg erheen is duidelijk gemarkeerd. En als het ons wel eens teveel wordt om al de ellende uit de wereld te verdragen, dan mogen wij in ons gebed die nood aan God uit handen geven. Ds. Barnard dichtte al eens: Gods goedheid is te groot voor het geluk alleen.
Wat in ieder geval wél dadelijk binnen ons bereik ligt, is het individuele aspect dat ik in het begin aanstipte.
Als God behagen heeft in mensen, kunnen wij trachten Hem daarin zonder voorbehoud na te volgen. Ik weet uiteraard evenals u dat weet, dat op die weg voetangels en klemmen niet ontbreken. Onze persoonlijke voorkeur – of tegenzin – spreken een hartig woordje mee.
Ook hier ligt de sleutel tot herstel in de verzoening, die onze Heer Jezus ons predikt en voorleeft. We bidden het gebed dat Hij ons geleerd heeft en zeggen telkens getrouw Hem na: zoals ook wij onze schuldenaren vergeven. Die weg kunnen wij in onze persoonlijke contacten bewandelen. Zonder uitstel.
Maar mijn kerstwens voor u is dat u, evenals mijn vrouw en ikzelf, probeert bij te dragen aan de verwezenlijking van wat wij onze vrienden en kennissen schrijven: vrede en alle goeds in het komende jaar.
De vrede van God wensen wij u toe. Die gaat alle verstand te boven, en als wij ook in het hele komende jaar met zorg waken over het welzijn van hen die aan onze zorg zijn toevertrouwd, zal Gods welbehagen ons deel zijn.
Amen.

Parel zingt nu gezang 223:1 en 2. De aarde is vervuld van goedertierenheid... = Lied 650
...Gods goedheid is te groot voor het geluk alleen, zij gaat in alle nood door heel het leven heen. 

Collecte: 1e gemeente, 2e Kerk in actie / kind

De wereld is wijd en Gods goedheid is groot
vanuit ons aandeel mogen wij helpen en delen, 
nu in de collecte, straks weer anders

Collectelied: Gezang 252: 1 en 2 Wat zijn de goede vruchten die groeien aan de Geest? = Lied 841


Gebed over de gaven
Goede God, wilt U alstublieft zegenen wat we hier bijeen hebben gebracht,
  zodat het is tot eer van Uw Naam,
en zodat het Uw gemeente wereldwijd ten goede komt.
Laat het een offer zijn, dat onze dankbaarheid en liefde uitdrukt, door Jezus Christus, onze Heer.  Amen
Voorbeden
Laten wij danken en bidden:
O Heer, onze God, Vader van allen die in Jezus Uw Zoon geloven.
Vandaag brengen wij, die feestelijke gestemd zijn op Kerstdag onder Uw bizondere aandacht, dat in allerlei Arabische landen onze geloofsgenoten vervolgd worden en van hun leven niet zeker zijn. Zo bereiken ons berichten over de gevaren, die hen in Syrië bedreigen. Ook de Kopten in Egypte vrezen terecht, dat hun kerken in brand gestoken worden, en dat zijzelf worden aangevallen. De verantwoordelijke autoriteiten grijpen niet in. En de allerergste verhalen doen de rond over Noord-Korea. Voor deze rechteloze en weerloze mensen vragen wij Uw bescherming. Wil toch een einde maken aan die vervolging. En maak het waar, wat in de naam Immanuel besloten ligt. Wees met hen, Heer, in al hun nood. Wij vragen het U in Jezus' Naam. 

In de stilte van dit moment brengen wij bij U wat in het bijzonder op onze harten drukt…


En wij bidden samen het gebed dat Uw Zoon ons leerde bidden:
Onze Vader, die in de hemelen zijt,
Uw Naam worde geheiligd.
Uw Rijk kome
Uw Wil geschiede, gelijk in de hemel, alzo ook op de aarde.
Geef ons heden ons dagelijks brood
en vergeef ons onze schulden,
gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren;
en leid ons niet in verzoeking
maar verlos ons van het kwade!


Ons slotlied is: Gezang 140: 1 t/m 4 Prijs de Heer die herders prijzen... = Lied 468

Zegen:
De Heer is voor U, om U de juiste weg te wijzen.
De Heer is achter U om U in de armen te sluiten en om U te beschermen tegen gevaar.
De Heer is onder U om U op te vangen wanneer U dreigt te vallen.
De Heer is in U, om U te troosten als U verdriet hebt.
Hij omgeeft U als een beschermende muur, wanneer anderen over U heen vallen.
De Heer is boven U om U te zegenen
In de Naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest.
Amen

Daarna werd er feestelijk samen koffie gedronken.